HPV τυποποίηση και μοριακός έλεγχος

Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV – Human Papillomavirus) συνιστά ένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα (ΣΜΝ) που δυστυχώς απαντάται πολύ συχνά. Είναι τόσο διαδεδομένος που οι περισσότεροι άνθρωποι θα προσβληθούν κάποια στιγμή στη ζωή τους, συχνά χωρίς να το γνωρίζουν, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχουν συμπτώματα. Αν και πολλές γυναίκες που φέρουν τον ιό ενδέχεται να μη νοσήσουν, η λοίμωξη από τον ιό δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε μια σειρά νοσημάτων, συμπεριλαμβανομένων των κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων, της δυσπλασίας του τραχήλου της μήτρας και του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Τι είναι ο HPV;

Ο HPV είναι ένας ιός που μεταδίδεται μέσω της σεξουαλικής επαφής και εμφανίζεται πολύ συχνά, ειδικά σε γυναίκες νεότερης ηλικίας. Μάλιστα, εντάσσεται σε μια μεγάλη οικογένεια πολύ διαδεδομένων ιών. Ο ιός αυτός που στα ελληνικά ονομάζεται ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων μολύνει το δέρμα ή διάφορους βλεννογόνους, όπως τον τράχηλο της μήτρας ή την περιοχή των γεννητικών οργάνων. Ο ιός αυτός περιλαμβάνει περισσότερους από 200 τύπους. Περισσότεροι από 40 υποτύποι HPV μπορούν να μεταδοθούν μέσω της σεξουαλικής επαφής και ορισμένοι είναι χαμηλού και άλλοι υψηλού κινδύνου. Ορισμένοι τύποι προκαλούν καλοήθεις αλλοιώσεις, όπως τα κονδυλώματα, ενώ άλλοι σχετίζονται με προκαρκινικές ή καρκινικές βλάβες.

Τρόπος μετάδοσης του ιού

Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) μεταδίδεται κυρίως μέσω σεξουαλικής επαφής (κολπικής, πρωκτικής και στοματικής), αλλά και με απλή επαφή των γεννητικών οργάνων, ακόμη και χωρίς πλήρη διείσδυση. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να μεταδοθεί μέσω μολυσμένων αντικειμένων, όπως εσώρουχα ή πετσέτες, αλλά όχι από τουαλέτες ή άλλες κοινόχρηστες επιφάνειες. Δεν αποκλείεται επίσης να μεταδοθεί από τη μητέρα στο έμβρυο τη στιγμή της γέννησης.

Ποια όργανα μπορεί να μολύνει ο HPV;

Ο ιός μολύνει το δέρμα και τους βλεννογόνους ορισμένων οργάνων, όπως τα γεννητικά όργανα ανδρών και γυναικών, τη στοματική κοιλότητα και το φάρυγγα ή τον πρωκτό και την περιπρωκτική περιοχή. Ο ιός εισέρχεται στη βασική στιβάδα της επιδερμίδας και μπορεί να παραμείνει αδρανής για μήνες ή ακόμη και χρόνια. Όταν ενεργοποιηθεί, προκαλεί την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη κυττάρων, οδηγώντας σε δερματικές αλλοιώσεις, όπως κονδυλώματα ή δυσπλασίες.

Παράγοντες κινδύνου λοίμωξης από τον ιό

Η λοίμωξη είναι εξαιρετικά συχνή, ιδίως μεταξύ των νεαρών ατόμων. Υπολογίζεται ότι το 80% των σεξουαλικά ενεργών ανθρώπων θα μολυνθούν από τον ιό κάποια στιγμή στη ζωή τους. Ορισμένοι παράγοντες ωστόσο αυξάνουν τον κίνδυνο μόλυνσης και επιμονής του HPV, όπως:

Συχνή εναλλαγή ερωτικών συντρόφων.
Αμέλεια της χρήσης προφυλακτικού.
Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα (π.χ. λόγω HIV, χημειοθεραπείας, λήψης κορτιζόνης ή άγχους).
Κάπνισμα, που επιβραδύνει την αποβολή του ιού από το σώμα.
Παρατεταμένη λοίμωξη από στελέχη HPV υψηλού κινδύνου.

Συμπτώματα λοίμωξης από τον ιό HPV

Ο HPV εισέρχεται στη βασική στιβάδα της επιδερμίδας και παραμένει εκεί για μήνες ή και χρόνια χωρίς να προκαλεί συμπτώματα. Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις ο οργανισμός συνήθως καταπολεμά τον ιό μέσα σε δύο χρόνια. Εάν ωστόσο ο ιός παραμείνει στον οργανισμό και ενεργοποιηθεί, προκαλεί αλλοιώσεις στα κύτταρα, τα οποία πολλαπλασιάζονται και μετακινούνται προς την επιφάνεια του δέρματος, σχηματίζοντας κονδυλώματα ή προκαρκινικές βλάβες.

Η λοίμωξη μπορεί να εκδηλωθεί με διαφορετικούς τρόπους:

Οξυτενή κονδυλώματα, δηλαδή μικρά, δερματικά εξογκώματα στην περιοχή των γεννητικών οργάνων ή του πρωκτού, τα οποία προκαλούνται κυρίως από τους τύπους HPV 6 και 11.
Δυσπλασίες και προκαρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας, τον κόλπο, το αιδοίο και τον πρωκτό. Δεν είναι ορατές με γυμνό μάτι και εντοπίζονται μόνο με εξετάσεις όπως το τεστ Παπανικολάου και η κολποσκόπηση.
Καρκίνος, αφού ορισμένοι τύποι HPV (κυρίως οι 16 και 18) σχετίζονται με την ανάπτυξη καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας, τον κόλπο, το αιδοίο, τον πρωκτό και τον στοματοφάρυγγα.

Διάγνωση

Το τεστ ΠΑΠ είναι η κύρια μέθοδος για την ανίχνευση κυτταρικών αλλοιώσεων που σχετίζονται με τον HPV. Το τεστ Παπανικολάου πιο συγκεκριμένα ανιχνεύει κυτταρικές αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας που προκαλούνται από τον ιό. Σε περίπτωση ύποπτων ευρημάτων, η κολποσκόπηση παρέχει ακριβέστερη διάγνωση και επιτρέπει τη λήψη βιοψίας εάν χρειαστεί. Για επιβεβαίωση της λοίμωξης από τον ιό μπορεί να πραγματοποιηθεί και HPV DNA test, ένα μοριακό τεστ DNA που ανιχνεύει τους περισσότερους τύπους HPV. Το τεστ αυτό ανιχνεύει το γενετικό υλικό του ιού και βοηθά στην ταξινόμηση του HPV σε χαμηλού ή υψηλού κινδύνου.

HPV και φυσιολογικό τεστ Παπανικολάου

Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι πιθανό μια γυναίκα να φέρει τον ιό HPV αλλά τα αποτελέσματα του τεστ Παπανικολάου να είναι φυσιολογικά. Οι αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας μπορεί να μην εμφανιστούν αμέσως ή μπορεί να μην εμφανιστούν ποτέ.

Υπάρχει θεραπεία για τον ιό;

Όχι, δεν υπάρχει θεραπεία για τον HPV. Τις περισσότερες φορές, ο ιός υποχωρεί από μόνος του. Εάν ο ιός δεν υποχωρήσει από μόνος του αλλά αντιθέτως ενεργοποιηθεί, υπάρχουν θεραπείες για τα κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων και τις αλλοιώσεις στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας που προκαλούνται από αυτόν. Να σημειωθεί επίσης πως μια γυναίκα που είχε HPV ο οποίος υποχώρησε από μόνος του, μπορεί να ξανακολλήσει, καθώς υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι HPV.

Τρόποι πρόληψης

Η λοίμωξη από HPV μπορεί να προληφθεί με διάφορους τρόπους:

Εμβολιασμός: Το εμβόλιο κατά του HPV προστατεύει από τους πιο επικίνδυνους τύπους. Συνιστάται σε αγόρια και κορίτσια από την εφηβεία, πριν την έναρξη της σεξουαλικής τους ζωής.
Χρήση προφυλακτικού: Αν και δεν παρέχει απόλυτη προστασία, μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο μετάδοσης.
Τακτικός γυναικολογικός έλεγχος: Το ετήσιο τεστ Παπανικολάου ή το HPV DNA test βοηθά στην έγκαιρη διάγνωση προκαρκινικών αλλοιώσεων.
Διακοπή καπνίσματος: Το κάπνισμα επιδεινώνει τη φυσική άμυνα του οργανισμού απέναντι στον HPV.

HPV και σχέσεις

Η διάγνωση του HPV σε έναν από τους συντρόφους δεν σημαίνει απαραίτητα πρόσφατη μόλυνση ή απιστία, καθώς ο ιός μπορεί να παραμείνει αδρανής για χρόνια. Οι σεξουαλικοί σύντροφοι συνήθως μοιράζονται τον ίδιο τύπο HPV, ακόμα και χωρίς να έχουν συμπτώματα.

HPV και εγκυμοσύνη

Η λοίμωξη από τον ιό δεν επηρεάζει τη γονιμότητα, αλλά αν απαιτηθεί θεραπεία (π.χ. αφαίρεση τμήματος του τραχήλου της μήτρας), μπορεί να αυξηθεί ο κίνδυνος πρόωρου τοκετού. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να μεταδοθεί στο νεογνό κατά τον τοκετό.

Ο HPV είναι ο πιο κοινός σεξουαλικώς μεταδιδόμενος ιός. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο οργανισμός τον εξουδετερώνει χωρίς επιπτώσεις. Ωστόσο, για ένα μικρό ποσοστό ατόμων, η λοίμωξη μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές. Η πρόληψη μέσω εμβολιασμού, ασφαλούς σεξουαλικής συμπεριφοράς και τακτικών εξετάσεων είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση του ιού. Είναι ο πρώτος καρκίνος για τον οποίον υπάρχει πρόληψη και πιστεύουμε ότι μετά το 2030 θα αποτελεί μια σπάνια νόσο για τη χώρα μας, αναφέρει ο Γυναικολόγος Ογκολόγος Δρ. Γεώργιος – Μάριος Μακρής.

HPV τυποποίηση και μοριακός έλεγχος